Uprzejmie informujemy, iż dzięki dofinansowaniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego ponad 12 tysięcy stron materiałów archiwalnych pozyskał Instytut dzięki projektowi nr 959/P-DUN/2016: Archiwalia-polonika z Archivio Segreto Vaticano. Etap 3.

Od 2010 r. Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy prowadzi intensywne badania nad zespołem Pawła Dobrochotowa z Sankt Petersburskiego Instytutu Historii Rosyjskiej Akademii Nauk w Sankt Petersburgu. Dzięki dofinansowaniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr umowy 959/P-DUN/2016, nazwa zadania:  Pozyskanie kopii cyfrowych archiwaliów z kolekcji Pawła Dobrochotowa z Instytutu Historii Rosyjskiej Akademii Nauk W St. Petersburgu. Etap VI) udało się pozyskać 4000 stron archiwaliów z wymienione kolekcji oraz opisać i przetłumaczyć ponad 300 opisów dokumentów.

Miejmy nadzieję, że niebawem będzie możliwe opublikowanie inwentarzy z cennego zespołu poloników, jakim jest zespół Pawła Dobrochotowa.

Wśród archiwaliów przechowywanych w Riksarkivet (Szwecja) znane i wykorzystywane dotychczas przez historyków polskich były trzy zespoły: Diplomatica, Extranea IX Polen i Skoklostersammlingen. Zasób ten jest dobrze rozpoznany co odnosi się przede wszystkim do Extranea IX Polen i Skoklostersammlingen. Pierwsze sprawozdania z kwerend archiwalnych pochodzą z XIX stulecia. 

Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy w 2017 r. zakończył dwuletni projekt „Pozyskanie kopii cyfrowych poloników-archiwaliów z Riksarkivet w Sztokholmie. ETAP 2 (zespół Extranea IX Polen nr 144, 146, 147, 148, 149)”. Był on realizowany dzięki wsparciu finansowemu udzielonemu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (959/P-DUN/2015). Kierownikami projektu byli dr hab. Karol Łopatecki i dr Wojciech Walczak. 

W trakcie prac wykonano i przeanalizowano 5 jednostek archiwalnych liczących łącznie 2896 stron materiału - poloników, które zostały wywiezione przez armię szwedzką do Sztokholmu podczas II Wojny Północnej. Z zebranego materiału wybrano 301 najważniejszych dokumentów, które zostały opisane przez dr hab. Adama Szwedę, prof. UMK (300 rękopiśmiennych dokumentów) i dr hab. Karola Łopateckiego (jeden starodruk). Dokumenty te zostały umieszczone na platformie cyfrowej: repcyfr.pl.

Zachęcamy do korzystania ze zbioru Repozytorium Cyfrowego Poloników prowadzonego przez dr hab. Karola Łopateckiego i dr Wojciecha Walczaka (adres mailowy: repcyfr@gmail.com .

Wśród obecnie udostępnionych materiałów znajdują się m.in.:

1. „Underrichtung der thumherren und capitels des thumstiftes Ermelant von wegen der zuspruche und beschweren, so sy wider den durchlauchten hochgepornen fursten und herren hoemeister etc. und seiner orden haben furzutragen”. Skargi kanoników i kapituły warmińskiej wniesione przeciwko wielkiemu mistrzowi i zakonowi krzyżackiemu z powodu szkód zadanych podczas rozejmu i już po ustaniu działań wojennych na Warmii i w dobrach poza nią, przesłane królowi oraz na zjazd stanów pruskich w Grudziądzu.
2. „Legatio regis ad capitulu vacante sede per obitum Luce episcopi”. Poselstwo królewskie do kapituły warmińskiej po śmierci biskupa Łukasza Watzenrodego z protestem przeciwko pospiesznej elekcji jego następcy, bez uwzględniania praw króla.
3. List rady miejskiej Ornety (Wormditt) do rady Gdańska w interwencją na rzecz orneckiego mieszczanina (Niclus Zcollich), któremu pieniądze jest winien gdańszczanin Hans Langhe. Wezwanie, aby Hansa przymusić do wypełnienia jego zobowiązań.
4. Biskup warmiński Henryk Vogelsang za zgodą kapituły unieważnia przywilej swojego poprzednika dla Nowego Miasta Braniewa (Braunsberg), rozgranicza Nowe i Stare Miasto Braniewo, określa prawa i obowiązki obu miast.
5. „Nomina prelatorum et canonicorum ecclesie cathedralsi Varmiensis”. Wykaz szesnastu prałatów i kanoników warmińskich, na czele z Prusakiem - prepozytem Mikołajem Kosem, lat 63, z podaniem ich wieku i pochodzenia (Prusak, Polak, Litwin, Niemiec).
6. [Korespondencja króla Zygmunta III i biskupa warmińskiego, podkanclerzego Piotra Tylickiego z kapitułą warmińską. Król w swym liście odnosi się do próśb kapituły, aby przeniesiony na biskupstwo kujawskie Tylicki pozostał w dawnej diecezji, stwierdzając, że decyzja już zapadła; biskup Tylicki popiera decyzje władcy]
7. Biskup warmiński Henryk Fleming nadaje przywilej dla Braniewa po zniszczeniach w wyniku apostazji Prusów, określając funkcjonowanie prawa lubeckiego.
8. „In causa nobilis Nicolai Plutowsky et Henrici Braun observati termini”. Protokół sporu przed kapitułą warmińską między Mikołajem Płotowskim a Henrykiem Braunem o dom po kanoniku Aleksandrze Scultetim, usuniętym za herezję. Płotowski domagał się usunięcia z grona sędziów m. in. Mikołaja Kopernika, podejrzewanego również o herezję.
9. Informacja ze strony kapituły warmińskiej dla [króla Polski?] na temat historycznych praw kapituły i diecezji warmińskiej z przywołaniem jej historii od czasów krzyżackich. Stanisław Hozjusz określony jako obecny biskup. 
10. „Edictum reverendissimi domini episcopi Cuiaviensis de visitandis monasteriis diocesis suae”. Biskup włocławski i pomorski Hieronim Rozdrażewski napomina przełożonych zgromadzeń i klasztorów swojej diecezji co do konieczności zachowania i dyscypliny i przypomina o swoich uprawnieniach wizytacyjnych w myśl postanowień soboru trydenckiego.
11. „Statuta de distributionibus quottidianis” Statuty kapituły warmińskiej o dochodach kanoników w zależności od czasu ich rezydencji, uczestnictwa w nabożeństwach, z zastrzeżeniem prawa kapituły i biskupa do zmiany tych ustaleń.
12. „Concordia aquarum communium”. Informacja Pawła Snopec, prepozyta kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście (Gutstadt) dla biskupa chełmińskiego Tiedemanna Giese w sprawie uzgodnień co do połowów w Zalewie Wiślanym; ugody z 1504 r. między kapitułą warmińską a wielkim mistrzem Fryderykiem saskim oraz z 1514 r. oraz między biskupem a kapitułą z 1514 r. 
13. Rady dla księcia pruskiego (?) dotyczące stosunku do posła króla Polski – wynagrodzenie go płótnem żaglowym. Ten sam artykuł dla niejakiego Hinrika von Hilsam.
14. Wysłannicy kapituły warmińskiej do biskupa Stanisława Hozjusza, przekazują kantorowi warmińskiemu Marcinowi Kromerowi oraz kanonikowi warmińskiemu i krakowskiemu Walentynowi Koszborskiemu pewną sumę pieniędzy z tytułu wynagrodzenia.
15. Burmistrz i rada miasta Fromborka zaświadczają, że stawił się przed nimi Gregor Wille i oczyścił się z ciążących na nim zarzutów wobec mieszczan, dowodząc ich niezasadności. 
16. „Inventarium clenodiorum vestiumque sacrarum altaris S. Bartholomei in cathedrali ecclesia Warmiensi” – Inwentarz naczyń i innych paramentów (m. in. kielich, humerał, ornat, antependium) znajdujących się przy ołtarzu św. Bartłomieja w katedrze we Fromborku w związku z jego objęciem przez kanonika Michała Konarskiego. Poświadczony przez notariusza publicznego Klemensa Calhorna.
17. „Instrumentum apellationia a decreto legati” Dziekan warmiński Eggard Kempen oraz kanonicy Samson Worein i Michał Konarski jako wysłannicy kapituły składają apelację do Stolicy Apostolskiej od wyroku legata papieskiego Giovanniego Francesca Commendone wydanego bez wysłuchania ich racji. 
18. Dziekan warmiński Eggard Kempen oraz kanonik Samson Worein ustanawiają pełnomocników w sporze z legatem papieskim Giovannim Francesc’iem Commendone w osobach kanoników Jakuba Timmermana, Bartłomieja Plemięckiego i Michała Konarskiego – mają oni odstąpić od apelacji od wyroku legata. 
19. Dziekan warmiński Eggard Kempen oraz kanonicy Samson Worein i Michał Konarski odstępują od apelacji sentencji legata papieskiego Giovanniego Francesca Commendone i chcą być jej posłuszni.
20. Dekrety kapituły warmińskiej: przeciwko kanonikowi Bartłomiejowi Plemięckiemu oraz przeciwko dziekanowi Eggardowi Kempin (nakazanie mu wystawienia rewersału na dobra kapitulne Nartz i zwrot ich kapitule pod karami, wraz ze wzorem odpowiedniego dokumentu)
21. Burgrabia zamku w Królewcu Fabian von Thumdorf zwraca się do notariusza publicznego Henryka Linnera o sporządzenie kopii dokumentu kapituły warmińskiej z 22 września 1576 r. Kapituła za pośrednictwem burgrabiego z Olsztyna domaga się wydania wsi Niklosdorf.
22. Zagadnienia przedstawione kapitule warmińskiej przez biskupa Marcina Kromera wraz z odpowiedziami na nie. Dotyczyły głownie użytkowania dóbr kościelnych. 
23. Burmistrz i rada miasta „Puetz” informują o wielkim pożarze miasta (spłonęło m. in. 335 domów) i prosi o przychylność dla swojego obywatela Hansa Beckera
24. Poświadczone przez notariusza oświadczenie wojewody malborskiego [Fabiana Czemy lub Jerzego Kostki] o odrzuceniu pozwu ze strony biskupa krakowskiego [Jerzy Radziwiłł lub Bernard Maciejowski ewentualnie Piotr Tylicki] w sprawie dóbr kapituły warmińskiej, które trzyma z powodu zobowiązań finansowych zmarłego już biskupa warmińskiego kardynała Andrzeja Batorego.
25. Papież Grzegorz XV na wniosek króla Zygmunta III Wazy wyznacza administratora diecezji warmińskiej po śmierci biskupa Szymona Rudnickiego
26. „Instructio ad venerabile capitulum Warmiensem referendorum”. Instrukcje dla kapituły warmińskiej ze strony króla, dotyczące głównie współpracy z biskupem Janem w zwalczaniu herezji.
27. Informacja skierowana do biskupa, obejmująca warunki (ujęte w 10 punktów) na jakich Marcin Demerski zgadzał się na pełnienie urzędu dowódcy jazdy (magister equitum) w dominium warmińskim, m. in. roczne uposażenie w wysokości 300 florenów i dodatkowa pensja w przypadku uczestnictwa w działaniach wojennych.
28. Fragment statutów kapitulnych, z odesłaniami do innego tekstu, zawiera m. in. artykuły „De purgacione vulgari”, zakazujący pojedynków, próby wody itd. jako środków na dowodzenie niewinności oraz „De purgacione canonica” z formalną procedurą w tym względzie.
29. „Articuli reverendissimo domino coadiutori nomine venerabilis capituli Varmiensis in synodo proponendi”. Związane z życiem diecezji artykuły przekazane przez kapitułę warmińską koadiutorowi (biskupowi pomocniczemu) na synodzie diecezjalnym. M. in. nałożenie na witryków kościelnych obowiązku uprawy winorośli, aby zapobiec deficytowi wina do celebracji, kwestie związane z dziesięcinami, dopuszczenie do spożywania produktów mlecznych w piątki w okresie wielkanocnym aż do Zielonych Świątek.  
30. „Ratio victus observanda in seminario”. Ramowy jadłospis na poszczególne dni tygodnia dla alumnów seminarium, z osobnymi regulacjami na czas postu. Zasadniczo dwa posiłki – śniadanie/obiad (prandium) i wieczerza (coena). 
31. „Smętna Mowá Strapioney y na Wolnosciách, iey náder zrániney Mátki Rzeczypospolitey Polskiey nád Złymi y całey Oyczyznie bárdzo Szkoliwymi Rádámi teraznieyszych Pseudo-Politykow ták w Koronie Polskiey iáko w W. X. Litewskim”.

Uprzejmie informujemy iż w 2015 r. zostały zakończone następujące zadania:

 Pozyskanie kopii cyfrowych poloników-archiwaliów z Riksarkivet w Sztokholmie (zespół Polen: Bihang Kurland Handlingar och brev. 1700 – 1701, vol. 150-154 i zespół Polen: Bihang Livland Handlingar och brev, vol. 154) - zadanie dofinansowane ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr umowy 515/P-DUN/2014

Pozyskanie kopii cyfrowych archiwaliów z kolekcji Pawła Dobrochotowa z Instytutu Historii Rosyjskiej Akademii Nauk W St. Petersburgu. Etap V – zadanie dofinansowane ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr umowy 667/P-DUN/2014) i przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Digitalizacja, opisanie i udostępnienie materiałów z zespołu Skoklosteramlingen (Riksarkivet w Sztokholmie) E 8671 – E 8909 - zadanie dofinansowane ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr umowy 1248/P-DUN/2014)

Trybunał Litewski z lat 1766-1777 (Digitalizacja i opisanie). ETAP 2 - zadanie dofinansowane ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr umowy 665 /P-DUN/ZO/2014)

Archiwalia – polonika z Archivio Segreto Vaticano. Etap 2 (zadanie dofinansowane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, umowa nr 1120/P-DUN/2014)

W dniach 17-20 listopada 2010 r. odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa: Dawne Inflanty Polskie: dziedzictwo i historia. Stan badań. Organizatorami konferencji byli: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Centrum Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konferencja sfinansowana przez MNiSW, MKiDN, IBnDKE.

Konferencja odbyła się w Sali Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Centrum Studiów Humanistycznych UJ. Konferencję zaszczycili swoją obecnością: Pan Andris Līvmanis, Sekretarz Ambasady Republiki Łotewskiej w Warszawie, Pani Dorota Janiszewska-Jakubiak z MKiDN, reprezentująca Piotra Żuchowskiego, Sekretarza Stanu MKiDN, Pan prof. Krzysztof Hejke (znany fotografik z PWSFTiT) oraz Dziekan Wydziału Polonistyki UJ prof. Jacek Popiel.

Program konferencji

Otwarcie wystawy  ŁATGALIA - kraina łotewskich Polaków
w fotografiach Krzysztofa Hejke w Collegium Maius

prof. Krzysztof Zajas wita uczestników

prof. E. Jekabsons podczas referatu

Prof. Ruta Kamińska podczas wystąpienia

Podczas przerwy kawowej

Uczestnicy podczas obrad

Uczestnicy konferencji w sali Collegium Novum UJ

prof. Jacek Popiel, Dziekan Wydziału Polonistyki UJ

Sekretarze konferencji

Pani D. Janiszewska-Jakubiak i Sekretarz Ambasady
Łotwy A. Livmanis

Wystawa fotografii prof. K. Hejke. Od lewej. K. Zajas,
D. Janiszewska-Jakubiak, K. Hejke, T. Bujnicki